Opioid là nhóm thuốc thường được kê đơn để giảm đau, đặc biệt là đau ở mức độ từ trung bình đến nặng như đau sau phẫu thuật, đau do ung thư…
Tuy nhiên, đây cũng là nhóm thuốc hay bị lạm dụng, dẫn tới nghiện, ngộ độc nguy hiểm đến tính mạng… Khi bị ngộ độc việc giải độc kịp thời là rất quan trọng để cứu sống người bệnh.
Nguy hiểm khi ngộ độc opioid
Các thuốc opioid như: morphin, fentanyl, tramadol, h.eroin… Ngộ độc opioid thường do sử dụng quá liều. Các triệu chứng của ngộ độc như: Thở yếu, co đồng tử, bất tỉnh… Khởi phát các triệu chứng phụ thuộc một phần vào cách đưa opioid vào trong cơ thể. Trong số những người còn sống sót, các biến chứng tiếp theo có thể bao gồm tiêu cơ vân, phù phổi và chấn thương sọ não…
Các yếu tố nguy cơ của việc dùng quá liều opioid bao gồm sự phụ thuộc opioid, tiêm opioid, sử dụng opioid liều cao, rối loạn tâm thần và sử dụng chúng cùng với rượu, benzodiazepin hoặc cocain. Sự phụ thuộc vào opioid theo toa có thể xảy ra từ việc sử dụng chúng để điều trị đau mãn tính.
Thuốc giải độc opioid dạng xịt
Mới đây, FDA chấp thuận thuốc xịt mũi kloxxado ( naloxone hydrochloride) để điều trị khẩn cấp khi quá liều opioid. Với liều 8 mg, kloxxado cung cấp một lựa chọn điều trị mới quan trọng trong việc giải quyết “đại dịch” lạm dụng opioid. Kloxxado dự kiến sẽ có mặt trên thị trường vào nửa cuối năm 2021.
Naloxone hydrochloride là một chất đối kháng opioid. Sử dụng naloxone hydrochloride làm đảo ngược tác dụng của opioid, bao gồm ức chế hô hấp, an thần và hạ huyết áp. Naloxone có một lịch sử lâu dài về việc sử dụng an toàn như là tiêu chuẩn trong việc điều trị để ngăn chặn quá liều opioid.
Kloxxado được chỉ định để điều trị cấp cứu quá liều opioid đã biết hoặc nghi ngờ, biểu hiện bằng suy hô hấp và / hoặc hệ thần kinh trung ương, cho bệnh nhân người lớn và t.rẻ e.m. Kloxxado không thay thế cho chăm sóc y tế khẩn cấp. Kloxxado được thiết kế để sử dụng ngay lập tức như một liệu pháp khẩn cấp ở những nơi có thể có opioid.
Không sử dụng kloxxado cho người quá mẫn với naloxone hydrochloride hoặc với bất kỳ thành phần nào khác trong kloxxado.
Thời gian tác dụng của hầu hết các opioid có thể vượt quá thời gian của kloxxado, dẫn đến sự trở lại của chứng suy hô hấp và / hoặc hệ thần kinh trung ương sau khi các triệu chứng được cải thiện ban đầu. Dùng liều bổ sung nếu cần thiết nếu bệnh nhân không đáp ứng hoặc đáp ứng không đầy đủ và sau đó tái phát trở lại tình trạng ức chế hô hấp.
Sử dụng ở những bệnh nhân phụ thuộc vào opioid có thể dẫn đến việc cai opioid, đặc trưng bởi đau nhức cơ thể, tiêu chảy, nhịp tim nhanh, sốt, chảy nước mũi, hắt hơi, khó thở, đổ mồ hôi, ngáp, buồn nôn hoặc nôn, lo lắng, bồn chồn hoặc khó chịu, run rẩy hoặc đau quặn bụng, suy nhược và tăng huyết áp.
Ở trẻ sơ sinh, cai opioid có thể đe dọa tính mạng nếu không được nhận biết và điều trị đúng cách và có thể bao gồm co giật, khóc nhiều và phản xạ hiếu động. Theo dõi bệnh nhân về sự phát triển của các dấu hiệu và triệu chứng của việc cai nghiện opioid.
Sự đảo ngược đột ngột tác dụng của opioid ở những người phụ thuộc thể chất vào opioid đã dẫn đến hội chứng cai cấp tính. Ở một số bệnh nhân, có hành vi hung hăng khi ngừng đột ngột quá liều opioid.
Sự đảo ngược trầm cảm opioid đột ngột sau phẫu thuật sau khi sử dụng naloxone hydrochloride có thể dẫn đến buồn nôn, nôn, đổ mồ hôi, run rẩy, nhịp tim nhanh, hạ huyết áp, tăng huyết áp, co giật, nhịp nhanh thất và rung, phù phổi và ngừng tim.
T.ử v.ong, hôn mê và bệnh não đã được báo cáo là di chứng của những biến cố này. Những biến cố này chủ yếu xảy ra ở những bệnh nhân đã có sẵn các rối loạn tim mạch hoặc dùng các loại thuốc khác có thể có tác dụng phụ trên tim mạch tương tự. Theo dõi chặt chẽ những bệnh nhân này trong một cơ sở chăm sóc sức khỏe thích hợp.
Trong hai nghiên cứu dược động học trên tình nguyện viên trưởng thành khỏe mạnh đã được tiếp xúc với một liều kloxxado duy nhất, một lần xịt vào một lỗ mũi. Các phản ứng có hại sau đây đã được báo cáo: Đau bụng, suy nhược, chóng mặt, nhức đầu, khó chịu ở mũi và chứng ngất. Các dấu hiệu của viêm mũi và nghẹt mũi đã được quan sát thấy.
Các sự kiện được báo cáo thường xuyên nhất sau đây (với tần suất giảm dần) đã được xác định chủ yếu trong quá trình sử dụng naloxone hydrochloride sau khi được phê duyệt: Hội chứng cai nghiện, nôn mửa, không đáp ứng với các kích thích, thuốc không hiệu quả, kích động, buồn ngủ và mất ý thức.
Đột quỵ do tăng huyết áp
Người đàn ông 64 t.uổi, bị tăng huyết áp nhưng không điều trị, 10 ngày trước đang nói chuyện thì đột ngột xuất huyết não, co giật, bất tỉnh.
Người nhà lập tức đưa bệnh nhân đến Bệnh viện Đa khoa Xuyên Á cấp cứu. Lúc này, chỉ số huyết áp của bệnh nhân tăng rất cao 220/120mmHg (huyết áp bình thường ở người trưởng thành là khoảng 120/80 mmHg). Cùng các kết quả chẩn đoán hình ảnh, bác sĩ chẩn đoán bệnh nhân bị xuất huyết não thùy trán phải.
Qua hơn 10 ngày điều trị tích cực, từ hôn mê sâu, suy hô hấp phải thở máy, bệnh nhân đã có thể tự thở được. Hiện tại, ông có thể vận động tứ chi, tỉnh táo, nói tốt.
Bệnh nhân (bên trái) hồi phục ngoạn mục sau cơn xuất huyết não, đã tỉnh táo và giao tiếp tốt. Ảnh: Bệnh viện cung cấp.
Bác sĩ chuyên khoa 2 Diệp Trọng Khải,Trưởng khoa Nội Thần kinh, Bệnh viện Đa khoa Xuyên Á, cho biết xuất huyết não thường xảy ra đột ngột, diễn biến bệnh nhanh. Bệnh có thể xuất hiện trong lúc làm việc, sinh hoạt, hoặc ngay trong giấc ngủ hay vừa thức dậy, nên rất khó phát hiện và có nguy cơ t.ử v.ong cao. Nếu can thiệp trễ, khi bệnh nhân đã hôn mê quá sâu, não bị chèn ép quá nhiều thì dù có thể giữ được mạng sống nhưng khả năng hồi phục rất thấp. Xuất huyết não là một trong hai dạng của đột quỵ.
Các dấu hiệu xuất huyết não thường gặp như đau đầu, buồn nôn, nôn mửa, co giật, chóng mặt, ù tai, không đứng vững, mắt mờ, người nói lắp và mất khả năng vận động hoặc mất ý thức…
Để phòng tránh đột quỵ, người bệnh nên thường xuyên kiểm tra sức khỏe định kỳ, đặc biệt là người cao t.uổi, có t.iền sử các bệnh về huyết áp. Người có nguy cơ đột quỵ cần xây dựng chế độ dinh dưỡng khoa học, hạn chế ăn mặn, ăn mỡ động vật và hạn chế dùng cà phê, rượu bia, t.huốc l.á,… thường xuyên vận động để tránh căn bệnh nguy hiểm này.
“Quan trọng nhất là phải khám định kỳ, uống thuốc điều trị tăng huyết áp thường xuyên, không tự ý bỏ thuốc khi chưa có ý kiến của bác sĩ chuyên khoa”, bác sĩ Khải nhấn mạnh.
Tăng huyết áp gây ra rất nhiều biến chứng nguy hiểm đối với tim và mạch m.áu, có thể dẫn đến nhồi m.áu cơ tim và đột quỵ (gồm cả nhồi m.áu não và xuất huyết não). Cơ chế gây bệnh là khi huyết áp tăng, lực tác động của m.áu lên thành động mạch cao hơn mức cần thiết. Lâu ngày, mạch m.áu bị tổn thương, không đàn hồi tốt nữa. Mạch có thể bị vỡ khi cục m.áu đông dồn ép, gây xuất huyết.
Theo thống kê của Bộ Y tế, mỗi năm Việt Nam ghi nhận thêm khoảng 200.000 ca đột quỵ mới, 80% trong đó là người bị tăng huyết áp. Có gần 40% không biết bệnh, 69% không được kiểm soát.
